Библия

 

Каноническая, синодальный перевод.

 

Слово «Библия» в переводе с греческого языка означает «книги». Отсюда происходит знакомое нам слово «библиотека». Библия представляет собой шестьдесят шесть книг, собранных вместе. Она по праву считается самым важным достоянием человечества.

Пролетают столетия, новые авторы и их книги проходят свой путь от славы к забвению, но Библия не теряет популярности. Каждую секунду в мире печатается одна Библия.

За последние сто лет произведено более шести миллиардов ее копий, она переведена на 2036 языков.

Ни одна книга в мире не получила подобного распространения. На библейские сюжеты написано множество художественных полотен, поэтических и музыкальных произведений. Ее исследуют и комментируют ученые и богословы. Она коренным образом изменила ход человеческой истории.

 

Предназначение Библии

М.В. Ломоносов писал: «Создатель дал роду человеческому

две книги. В одной показал Свое величество, в другой - Свою

волю. Первая - видимый сей мир, Им созданный, чтобы человек, смотря на огромность, красоту и стройность Его зданий, признал Божественное всемогущество. Вторая книга

- Священное Писание...». Ученый верно подметил, что главное назначение Библии - открыть нам волю Творца о том, как мы должны Ему поклоняться и служить.

Помимо познания воли Господней, читатель узнает об истории происхождения человека, о последствиях его грехопадения, о Божьем плане спасения людей от вечной погибели.

Таким образом, Священное Писание - это единственное совершенное руководство, как мудро, чисто и праведно прожить жизнь в мире греха и смерти.

Авторы Библии

Библия писалась на протяжении 1600 лет сорока авторами, которые жили в различных странах и культурах. Среди них были цари, политики, пророки, священники, пастухи, земледельцы. Хотя большинство авторов Библии не знали друг друга, их понимание духовных истин совпадает. Это объясняется тем, что они были вдохновлены Господом писать эту книгу. Об этом свидетельствовал апостол Петр: «Ибо никогда пророчество не было произносимо по воле человеческой, но изрекали его святые Божии человеки, будучи движимы Духом Святым» (2 Послание Петра 1:21).

В Библии более 2000 раз повторяется, что она - Слово Божие! Это заявление требует серьезного внимания. Если мы подчиняемся земным авторитетам, то несравненно в большей степени должны быть послушны Главе всех авторитетов - Богу! Пренебрегать Библией - значит пренебрегать ее великим Автором.

Священное Писание

 

Смысловой перевод Таурата, Книги Пророков, Забура и Инджила

 

УНИКАЛЬНОСТЬ ВОСТОЧНОГО ПЕРЕВОДА

Хотя уже существуют другие переводы Священного Писания на русский язык, многие на Кавказе и в Центральной Азии испытывали нужду в новом переводе, который бы сохранял, выявлял и подчёркивал свойственные Востоку культурные и религиозные черты – восточный колорит, изначально существующий в Писании.

С самого начала группа переводчиков решила, что перевод должен быть понятен большинству населения, получившему образование на русском языке, особенно представителям восточных народов, даже тем, кто читает Писание в первый раз. И потому наш выбор пал на смысловой перевод, в котором на первый план выходит передача смысла оригинального текста, а не сохранение его формы. Многие устаревшие слова и выражения, которые использовались в традиционных переводах, были исключены. Более подробно о принципах этого перевода говорится в приложении I.

КТО ПЕРЕВОДИЛ

Перевод был сделан организацией Biblica, которая принимала участие в переводе Писания более чем на 600 языков мира. Данная книга была переведена профессиональными русскоязычными переводчиками, которые работали с языками оригинала (древнееврейским и древнегреческим).

Группа редакторов Восточного перевода, состоящая из жителей Центральной Азии, провела тысячи часов над изучением текста, чтобы понять его значение как можно точнее. Они следили, чтобы изначальный смысл текста был передан в словах и выражениях, близких восточной культуре. Они также проверяли текст на ясность, достоверность и естественность. Каждый стих был подвергнут многократной проверке. Его читали люди разного возраста, рода занятий, образовательного уровня. Студенты институтов, где изучают Священное Писание, и религиозные лидеры проверили текст на точность с богословской точки зрения. И наконец, текст был дан на проверку и одобрение профессиональному консультанту по переводу Писания, который знает более двадцати языков, включая русский, древнееврейский, древнегреческий и арамейский.

Изге Язма

 

Хөрмәтле укучылар, сезнең игътибарга Изге Язманың хәзерге татар телендә беренче тапкыр нәшер ителгән тулы җыентыгын тәкъдим итәбез.

Изге Язма грек телендә «библиа»(китаплар) дип атала, чөнки ул 66 мөстәкыйль язмадан тора. Мәсихчеләр (христианнар) традициясендә Изге Язма төп ике зур өлешкә бүленә: Тәүрат, Зәбур, пәйгамбәрләрнең язмаларын, шигъри һәм гыйбрәтле сүзләр китапларын үз эченә алган беренче өлеш – Иске Гаһед (килешү), ә икенчесе Яңа Гаһед дип атала.

Иске Гаһедне тәшкил иткән 39 китап, күп кенә галимнәрнең фикеренчә, безнең эрага кадәр XV гасырда языла башлап, якынча бер мең ел дәвамында иҗат ителгән. Әлеге китаплар борынгы яһүд һәм өлешчә арамей телләрендә язылган. Иске Гаһед дини яктан гына түгел, ә бәлки мәдәни һәм тарихи яктан да гаять зур әһәмияткә ия булган, Аллаһы белән Исраил халкы арасындагы мөнәсәбәтләрне яктырта торган, яһүдиләр һәм мәсихчеләр өчен изге саналган борынгы китаплар тупланмасыннан гыйбарәт. Әлеге тупланманың беренче биш китабын – Тәүрат, икенче төрле «Муса пәйгамбәрнең биш китабы» дип тә йөртәләр, чөнки Үзе сайлап алган Исраил халкына Аллаһы Үзенең канун-кагыйдәләрен шушы пәйгамбәр аша иңдерә. Тәүратның беренче китабы («Яратылыш») Аллаһы Тәгаләнең боерыгы белән дөнья-галәмнең һәм андагы бар нәрсәнең, шул исәптән беренче кешеләрнең бар ителүе, барча халыкларның нәсел атасы Адәм белән нәсел анасы Һаваның, Аллаһы әмеренә буйсынмыйча, дөньяны гөнаһка кертүләре турындагы хикәяләрдән башлана. Тәүратның калган дүрт китабында исраилиләрнең дүрт йөз ел дәвамында Мисырда кичергән коллык газапларыннан котылулары, Аллаһы тарафыннан вәгъдә ителгән Кәнган җирләренә сәфәр кылулары һәм Муса пәйгамбәр аша Аллаһыдан бирелгән дин кагыйдәләре вә төп кануннар бәян ителә. Шуннан соңгы китапларда исраилиләрнең Кәнган җирен яулап алулары, аларның шундагы көнкүрешләре, Исраил патшалары алып барган сугышлар, аларның уңыш-казанышлары, җиңү-җиңелүләре турында сүз бара.

Иске Гаһед стиль-язылыш ноктасыннан төрле характердагы китапларны берләштерә. Исраил дәүләтенең юлбашчы-җитәкчеләре һәм пәйгамбәрләре, башка халыкларга бәйле вакыйгалар турында сөйләүче тарихи китаплар белән беррәттән тәнкыйди, үгет-нәсыйхәт яки киләчәккә фараз кылу рухында язылган пәйгамбәрлек китаплары да бар: аларда Исраил халкының Аллаһы юлыннан читкә тайпылуы тәнкыйтьләнә, Аллаһыга тугрылык саклау – бердәнбер дөрес юл икәнлеге раслана, алда көткән серле-шомлы вакыйгалар турында кинаяләп хәбәр ителә.

Иске Гаһедтә шулай ук Аллаһыны данлаучы мәдхияләр һәм җырлар, ялвару-догалар (Зәбур), тирән фәлсәфи уйланулар, тапкыр, хикмәтле сүзләр, үгет-нәсыйхәтләр дә («Әюб», «Сөләйман патшаның гыйбрәтле сүзләре», «Вәгазьче») урын алган.

Хәзерге ел исәбе белән, ягъни Гайсә Мәсих туган елдан санаганда, I гасырның икенче яртысында борынгы грек телендә (Рим империясе басып алган Исраилдә халыкара тел) иҗат ителгән Яңа Гаһед (Инҗил-шәриф) тупланмасы 27 китаптан тора. Анда кешелек дөньясы тарихында яңа дәверне башлап җибәргән Гайсә Мәсихнең тууы, Аның Мәсих буларак күрсәткән хезмәтләре, үлеме һәм үледән терелүе, күккә ашуы, Гайсә оештырган мәсихчеләр бердәмлегенең башлангыч чорында булып үткән вакыйгалар бәян ителә. Яңа Гаһед тупланмасының беренче дүрт китабы Гайсә Мәсихнең тормышына һәм Аның тәгълиматына багышланган. Әлеге китаплар Гайсәне үз күзләре белән күргән шәкерте Маттай, Гайсә шәкерте Петернең якын дусты Марк, Гайсә белән булган вакыйгаларның дөреслеген җентекләп тикшергән тарихчы Лүк, Гайсә белән бергә күп вакытлар уздырган һәм Аның якын дусты булган Яхъя тарафыннан иҗат ителгән. Лүк калдырган икенче язмада («Рәсүлләрнең эшләре») Гайсә Мәсих күккә ашканнан соңгы вакыйгалар – Аның шәкертләренә Изге Рухның иңүе, алар кылган могҗизалар, Гайсә турындагы куанычлы хәбәрнең мәҗүси халыклар арасында таралуы һәм Аңа иман китерүчеләрнең артканнан-артуы турында сүз бара. Яңа Гаһедтә шулай ук Паул һәм башка рәсүлләр язган хатлар да урын алган. Аларның эчтәлеген дини үгет-нәсыйхәтләр, чын мәсихчегә хас яшәү кагыйдәләре тәшкил итә. Бу үгет-нәсыйхәтләр вә кагыйдәләр бүгенге көндә дә үзенең тәрбияви әһәмиятен югалтмаган. Яңа Гаһеднең соңгы кисәгендә – «Ачылыш» китабында – Яхъя, образлы тел кулланып, Гайсәнең җиргә икенче тапкыр килүен, дөньяның хөкем ителүен һәм ахырда булачак вакыйгаларны тасвирлый.

Изге Язманың тулы җыентыгы бүгенге көндә биш йөзләп телгә, ә аның кайбер өлешләре якынча ике мең телгә тәрҗемә ителгән. Изге Язманы татар теленә тәрҗемә итү 1970 нче еллар уртасыда Изге Китапны тәрҗемә итү институты (ИПБ) тарафыннан башланды, һәм шушы эшнең нәтиҗәсе буларак 1986 нчы елда Инҗилнең беренче биш китабын тәшкил иткән «Яхшы хәбәр» дип исемләнгән китап басылып чыкты. 1990 нчы елларда әлеге эшкә тәрҗемәчеләрнең яңа төркеме җәлеп ителде. Татар телендәге әлеге китапны тәрҗемә итүдә һәм басмага әзерләүдә Изге Китапны тәрҗемә итү институтыннан тыш, «SIL» халыкара оешмасы, «Берләшкән Изге Китап җәмгыятьләре» (UBS), татар язучылары, Татарстан китап нәшрияты мөхәррирләре, галим филологлар, Татарстан фәннәр академиясе Тел, әдәбият һәм сәнгать институты (ИЯЛИ) хезмәткәрләре һәм Казан дәүләт университеты (КФУ) укытучылары катнашты.

Тәрҗемәчеләр, мөхәррирләр, шулай ук дин гыйлеме һәм борынгы яһүд, грек теле белгечләре текст белән эшләгәндә аның төп нөсхәгә мәгънәви яктан тәңгәл килүен һәм шул ук вакытта аңлаешлы булуын максат итеп куйдылар. Төп нөсхә дигәндә, халыкара танылган басмалар – яһүд телендәге Biblia Hebraica Stuttgartensia һәм грек телендәге Novum Testamentum Graece (Nestle-Aland) күздә тотыла. Татар текстында башка борынгы чыганакларга нигезләнеп эшләнгән урыннар да бар. Андый очракта, мөһим саналган урыннарда, шул турыда искәрмәләр китерелә.

Әлеге басмада очраган кеше исемнәре һәм урын-төбәк атамалары төп нөсхәдә (Иске Гаһедтә – борынгы яһүд телендә, Яңа Гаһедтә – борынгы грек телендә) яңгыраганча – тартык авазлар үзгәрешсез калып, сузык авазлар татарчага якынайтып алынды. Текстта татар теленә гарәп чыганакларыннан кергән һәм халыкта киң таралу тапкан Ибраһим, Ягъкуб, Йосыф кебек татар исемнәре дә очрый. Аллаһыга һәм Гайсәгә бәйләнешле алмашлыклар зур хәрефтән язылды.

Китап ахырында сүзлек (андагы сүзләр текстта кечкенә «с» хәрефе белән тамгаланды), географик карталар, шулай ук Изге Язманың татар телендә моңарчы нәшер ителгән аерым өлешләре турындагы мәгълүмат белән танышырга мөмкин.

Татар телендәге әлеге басма ИЯЛИ һәм КФУ галимнәре тарафыннан рецензияләнеп, Россия фәннәр академиясе Тел белеме институтының уңай бәясен алды һәм рәсми рәвештә расланды. Татарстан митрополиясе дә китапка югары бәя бирде.

Изге Язма җыентыгы, бөек әдәби-тарихи мирас булып кына калмыйча, Аллаһы Тәгалә барлыкка китергән һәммә нәрсәнең – бөтен дөньяның, кешелекнең серләрен ачып бирә, Аллаһының табигатен, Аның күп нәрсәгә карата мөнәсәбәтен күрсәтә. Шуңа күрә һәр кешенең, әлеге китапны укып, Аллаһы Тәгаләнең асылына төшенү, үз тормышына карата Аллаһының ихтыярын белү мөмкинлеге бар.

 

Изге Китапны тәрҗемә итү институты, әлеге басма белән эшләгән барлык кешеләргә үзенең олы рәхмәтен белдереп, Изге Язманың татар телендәге беренче тулы тәрҗемәсе укучыларда кызыксыну уятыр, һәм аларда илаһи тарих белән якынрак танышу теләге туар дигән өметтә кала.

 

Изге Китапны тәрҗемә итү институты